Süt İneklerinin ve Düvelerin Beslenmesi
etkenlerinden biri yem gideridir. Hayvancılıkta ucuz kaliteli kaba ve kesif yem temin ederken bir yandan da dengeli bir besleme yapmak gerekir. Hayvanın canlı ağırlığı, süt verimi, sütün yağ oranı, laktasyon dönemi ve hayvanın sağlık durumu gibi özellikler hayvanların ihtiyaçlarının belirlenmesinde önemli unsurlardır Süt ineklerinin günlük olarak yaşama payı için canlı ağırlıklarının 1/40’ı kadar kuru maddeye ihtiyaçları bulunmaktadır. Yaklaşık olarak 500 kg canlı ağırlıktaki bir ineğin yıllık kuru kaba yem ihtiyacı 4 ton kuru yonca eş değerindeki çeşitli kaba yemlerden oluşur. Bu kaba yemler kuru veya sulu (silaj) yemlerden oluşabilir. Hayvanın hangi sağım döneminde (laktasyon) olduğunun bilinmesi yemleme açısından çok önemlidir. Süt ineklerinde süt verimi, laktasyonun (sağım dönemi) sonuna doğru düşmektedir. 40 İneklerden bir laktasyonda alınan sütün normal şartlarda yaklaşık %45'i ilk 100 günde, %30- 35'i ikinci 100 günde, %20-25'i üçüncü 100 günde alınır. Bütün bunları dikkate alarak; ineklere devamlı aynı miktar yem verilmemeli, erken laktasyon döneminde yani günlük süt veriminin yüksek olduğu dönemlerde uygun bir şekilde yemleme yapılmalıdır. Verimin yüksek olduğu durumlar hayvanın yaşama payı ve verim payı için daha fazla yeme ihtiyaç duyduğu dönemlerdir. Bu dönemde yapılan yanlış besleme hayvan sağlığını bozacaktır. Genel anlamda büyükbaş hayvanlara verilecek kaba yemin homojen karışımda ve sap büyüklüğünün 10 – 12 cm olması ideale yakın özelliktir. Bu karışımın ve yem büyüklüğünün sağlanabilmesi için yem karma ve dağıtma makinesi ile yem hazırlanması önerilmektedir. Yemleme sabah ve akşam olarak günde en az 2 defa yapılmalı ve hayvanlar sağım dönüşü taze hazırlanmış ve dağıtılmış yeme durmalıdır. Hayvanlara verilecek yemlerin kalitesi sütteki yağ oranını etkilemektedir. Ham selüloz içeriği kuru maddede %18'in altına inmemelidir. Eğer bu oran sağlanamazsa süt yağında bir azalma meydana gelecektir. Gıda kodeksine göre ülkemizde çiğ sütün yağ oranı %3,5 veya üzerinde olmalıdır. Yağ oranı sütün fiyatını da ekiler, bu oranın üzerindeki yağ kalite primi olarak fiyatı arttıracaktır. Sürüdeki ineklerin hepsine aynı miktarda yem verilmemelidir. İnekler süt verimi düştüğünde daha az, verimleri yükseldiğinde daha fazla yeme gereksinim duyarlar. Yüksek verimli inekleri sindirme derecesi yüksek ve kaliteli yemlerle, düşük verimli inekleri, düve ve kurudaki inekleri daha düşük nitelikli yemlerle beslemek gerekir. Uygulamalar maliyeti düşürmek ve yem israfını önlemek açısından önemlidir. Hayvanlara verilecek yemler genel olarak iki ana başlıkta incelenebilir. 1- Kaba Yemler 2- Kesif Yemler Kaba yem olarak; Buğdaygiller samanı, çayır ve mera otları, baklagil yem bitkileri (yonca, fiğ, korunga vb.), her türlü kuru otlar, kök ve yumru yemler ve diğer silo yemleridir. Kesif yem olarak; Arpa, yulaf, mısır gibi yem bitkilerinin karıştırılarak oluşturulduğu yemlerdir. Ayçiçeği küspesi, pamuk tohumu küspesi gibi yağlı tohum küspeleri, muhtelif kepek, bongalit vb. gibi değirmen artıkları, melas ve kuru pancar posası gibi şeker fabrikası artıkları, vitaminler, tuz ve diğer mineral maddeler diğer kesif yem maddeleridir. Rasyon; hayvanlara bir gün (24 saat) içinde besin madde ihtiyaçlarına göre hazırlanıp verilmesi gereken kaba ve kesif yemlerin toplam miktarıdır. Gelişmesini tamamlamış sığırların rasyonları yaşama payı ve verim payını karşılayacak şekilde hazırlanmalıdır. Bir hayvanın hiçbir verim vermeden canlı ağırlığını muhafaza edebilmesi için yedirilmesi gereken rasyona "Yaşama Payı Rasyonu" denir. İneklerin süt verimleri, boğaların canlı ağırlık artışı ve iş gücü için yaşama payına ek olarak verilmesi gereken rasyona "Verim Payı Rasyonu" denir. 41 Süt sığırları için rasyon hazırlanırken dikkat edilecek hususlar şunlardır: • Rasyon hazırlamadan önce hayvanların canlı ağırlıkları, verim düzeyleri, laktasyon sayıları, fizyolojik durumları (gebelik), kuru madde tüketim düzeyleri saptanmalıdır. Kuru madde; yem maddelerinin suyu alındıktan sonra geriye kalan kısımdır. • Hayvanların verimine uygun günlük besin madde gereksinimleri (enerji, protein, mineral ve vitaminler) karşılanmalıdır. • Rasyonun mümkün olduğunca fazla yem çeşidi kullanılarak hazırlanması gerekir. • Hayvana verilecek yemler sindirim sistemi kapasitesinden fazla olmamalıdır. • Rasyonda kullanılan yem çeşitleri hayvan tarafından sevilerek tüketilmeli ve verimine olumsuz bir etkisi olmamalıdır. • Rasyonun toplam ham yağ içeriği kuru maddede %5'in üzerinde olmamalıdır. Bu değerin üzerindeki yağ düzeyleri “rumende sellülotik” bakterilerin çalışmasını olumsuz etkilemekte ve sindirim aksaklıkları oluşmaktadır. • Rasyon maliyeti de önemlidir. Bunun için ucuz yem kaynakları kullanılmak suretiyle "en düşük maliyetli rasyon" hazırlanmalıdır. • Hazırlanan rasyonların hayvanlara en az 2 öğünde, mümkünse 3 öğünde verilmesine özen gösterilmelidir. • Rasyondan rasyona geçiş, en az 3 gün içerisinde kademeli olarak yapılmalıdır. Aksi halde “Rumen” mikroorganizmaları bundan olumsuz etkilenmekte ve hayvan hastalanmaktadır. • Hazırlanan rasyonlarda kaba yemlerin, yaşama payı + 7 kg sütü karşılayacak nitelikte olmasına özen gösterilmeli ve bunun üzerindeki süt verimi (%16 hp 2400 ME kcal/kg- %18 hp 2500 ME kcal/kg) süt yemi ile karşılanmalıdır. Silajlar ve özellikle mısır silajı süt sığırlarının beslenmesinde önemli bir kaba yemdir. Silajlar ineklere 25-30 kg'a kadar yedirilebilir. Mısır silajı enerji bakımından oldukça zengindir. Fakat protein bakımından yeterli değildir. Mısır silajının yanında protein bakımından zengin yağlı tohum küspeleri (ayçiçeği ve pamuk tohumu), yonca, fiğ ve korunga gibi baklagil kuru otları kullanılmalıdır. Bunlar uygun zamanda biçilirse enerji bakımından da iyi durumda olurlar. Konsantre yem karmalarından enerji ve protein bakımından zengin mısır, arpa, buğday, yulaf ve çavdar kırmalarının hayvanlara kırılarak hatta ezilerek, mısır silajının yanında verilmesi uygun olur. İneklere verilecek kaba yem miktarı 100 kg canlı ağırlık için 2 kg kuru ot olarak hesap edilir. Örneğin 500 kg canlı ağırlıktaki bir ineğe günlük 10 kg kuru ot hesap edilir. Yaşama payını yediği kaba yemlerden sağlayan ineğin süt verimi için ayrıca kesif yeme ihtiyacı bulunmaktadır. Verim payı için kaba yem dışında verdiği her 2-2,5 kg süt için 1 kg süt yemi (fabrika yemi) verilmelidir. İneğe verilecek kaba yemin üçte biri (1/3) yonca, fiğ, 42 korunga gibi baklagil kuru otlardan, üçte ikisi (2/3) ise saman veya kuru çayır otlarından oluşmalıdır. Baklagil kuru otları ve/veya çayır otları yoksa saman kullanılır. Bilimsel verilere göre hayvana saman verilecekse kaba yemin yarısı samandan, diğer yarısının 1/3 ü baklagil, 2/3’ü kuru çayır otundan karşılanmalıdır. Hayvanlar yediği yeme göre değişmekle beraber günlük 40 ila 60 kg arasında su içerler. Hayvanın verdiği her 1 kg süt için 3 litre suya ihtiyacı olup ve bunun sağlanabilmesi için hayvanların önünde devamlı temiz ve uygun sıcaklıkta su bulundurulmalı, bu mümkün değilse günde en az iki kez yemlemeden sonra 15 derece sıcaklıkta bol su verilmelidir. Rasyonda kaba ve kesif yem oranı % 50 - % 50 oranına yakın olmalıdır. Kesif yem oranı artırılırken hayvanların asidoza yakalanma olasılığına dikkat edilmelidir. Bu bilgiler doğrultusunda işletmede 25 litre ile 30 litre arası verimi bulunan hayvanlara kullanılması gereken günlük rasyon ve maliyeti, 1 hayvanın yıllık yem hammaddeleri ihtiyacı ve maliyeti aşağıda detaylı bir şekilde sunulmuştur. Günlük verilmesi gereken yemin yem karma ve dağıtma makinesi ile uygun büyüklüğe ve homojen karışım elde edilene kadar karıştırıldıktan sonra hayvanlara verilmesi gerekmektedir. Büyükbaş hayvanlar için 10 – 12 cm ot boyu uygun yem büyüklüğüdür ve bu miktarlar yarısı sabah sağımından sonra diğer yarısı da akşam sağımından sonra verilmelidir. Sağım yapılırken yemin hazırlanmış ve dağıtılmış olması çok önemlidir. Sağımdan dönen hayvanın en az 15 dakika yatırılmaması meme hastalıklarının azaltılması için gereklidir. Sağımdan dönen hayvan taze hazırlanmış ve dağıtılmış yemi tüketirken meme uçları kapanacak ve mikrobik hastalıklardan korunmuş olacaktır.
Yorumlar
Yorum Gönder